روغن گیربکس اتوماتیک خودرو چیست و چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟
گیربکس اتوماتیک یا دنده خودکار، نوعی از جعبه دنده خودرو است که در آن تعویض دنده‌ها به صورت خودکار انجام می‌شود و از آن‌جایی که گیربکس اتوماتیک مانند سایر سیستم‌های خودرو با روغن کار می‌کند، استفاده از روغن مناسب کمک ی کند که خودرو کمتر به تعمیر گیربکس اتوماتیک نیاز داشته باشد.
روغن گیربکس یا واسکازین یک مایع روان‌کننده است که قطعات گیربکس را روغن‌کاری می‌کند. روغن گیربکس‌های اتوماتیک علاوه بر روانکاری، وظیفه انتقال قدرت از اویل پمپ به کلاچ را برعهده دارد. با توجه به اهمیت روغن گیربکس و نقش مهم و حیاتی آن در عملکرد خودرو، در ادامه مقاله به بررسی ویژگی‌های روغن گیربکس اتوماتیک می‌پردازیم.
انواع روغن گیربکس خودرو
روغن‌های گیربکس خودرو در دو نوع تولید می‌شوند:
روغن هیدرولیک MTF: این نوع روغن هیدرولیک برای استفاده در سیستم گیربکس دستی ساخته شده‌است که به آن Manual Transmission Fluid گفته می‌شود.
روغن هیدرولیک ATF: روغن هیدرولیک ATF که مخفف Automatic Transmission Fluid است، برای استفاده در سیستم گیربکس اتوماتیک به‌کار گرفته می‌شود.
آنچه در سیستم دنده دستی به عنوان روان‌کننده استفاده می‌شود، روغن دنده یا واسکازین است. روغن گیربکس اتوماتیک با روغنی که در گیربکس‌های دستی استفاده می‌شود کاملاً متفاوت است. همانطور که گفتیم، روانکاری تنها کاربرد روغن گیربکس اتوماتیک نیست، این روغن باید بتواند قدرت را از پمپ روغن به کلاچ منتقل کند. به همین دلیل لازم است ویژگی‌هایی داشته باشد که در ادامه شرح می‌دهیم.
کارکردهای روغن گیربکس اتومات
روغن‌های ATF که در گیربکس‌های اتومات مورد استفاده قرار می‌گیرند، عملکردهای متفاوتی دارند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
انتقال قدرت موتور از طریق مبدل گشتاور
کنترل دما از طریق انتقال حرارت
روانکاری یاتاقان‌ها و دنده‌ها
روانکاری کلیه سطوح اصطکاک
کنترل تورم آب‌بندها
کنترل اصطکاک در صفحه کلاچ‌ها در دمای متغیر
محافظت از سطوح فلزات در برابر خوردگی
ویژگی‌های روغن گیربکس اتوماتیک
روغن گیربکس اتوماتیک با توجه به کاربردهایش، باید ویژگی‌هایی داشته باشد که در ادامه شرح می‌دهیم:
ویسکوزیته یا گرانروی پایین
روغن گیربکس اتوماتیک بر خلاف روغن دنده دستی، رقیق است و غلظت زیادی ندارد؛ به عبارت دیگر گرانروی یا ویسکوزیته این روغن پایین‌تر است. این مورد یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های روغن گیربکس اتومات است که باعث می‌شود قدرت به خوبی به کلاچ منتقل شود.
مقاومت نسبت به گرما
یکی دیگر از ویژگی‌های روغن گیربکس اتوماتیک خنک‌کنندگی است. عملکرد این روغن در سیستم گیربکس اتومات شبیه مایع خنک‌کننده در سیستم رادیاتور خودرو است که با انتقال گرما، مانع داغ شدن دنده‌ها می‌شود. نقطه جوش روغن گیربکس اتومات نسبت به گیربکس دستی پایین‌تر است که با افزودن مکمل افزایش می‌یابد.
آب‌گریزی
روغن گیربکس باید آب‌گریز باشد و قابلیت جدا شدن از آب را داشته باشد تا در صورت نفوذ آب یا رطوبت به مخزن، از تشکیل امولسیون‌های مضر برای سیستم جلوگیری شود.
خاصیت ضدکف و ضدحباب
یکی دیگر از ویژگی‌های روغن گیربکس اتومات، خاصیت جلوگیری از تشکیل کف و حباب است. وجود حباب در روغن مانع انتقال قدرت در سیستم گیربکس می‌شود و بازدهی روغن را کاهش می‌دهد.
پایداری در برابر خوردگی و ساییدگی
روغن گیربکس اتوماتیک در برابر خوردگی قطعات مقاومت بالایی دارد. گیربکس‌ها از قطعات فولادی، چدنی، آلومینیومی، مسی، برنزی و… ساخته شده‌اند. روغنی که در سیستم گیربکس استفاده می‌شود، باید در برابر سایش و خوردگی انواع فلز مقاومت داشته باشد.
از دیگر ویژگی‌های روغن گیربکس اتوماتیک می‌توان به خاصیت ضدزنگ، خاصیت ضداکسیداسیون و قابلیت کنترل لجن و رسوبات اشاره کرد.